بررسی نوع کاربری اراضی بر برخی شاخص های کیفی خاک در شمال غرب خوزستان

خاک به عنوان منبع طبیعی غیر قابل تجدید است که متشکل از موجودات زنده خاکزی، مواد آلی و معدنی می باشد، و حفظ کیفیت آن برای بقای سایر موجودات ضروری می باشد. اما متاسفانه در دهه های اخیر، در اغلب موارد اکولوژی و شرایط مناسب طبیعی فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک ها در حال نزول بوده و این روند موجب کاهش پوشش گیاهی طبیعی و توان تولیدی خاک گردیده و نتیجه ی آن تهدید امنیت غذایی کشور می باشد. لذا، بحث مدیریت پایدار خاک در چهارچوب توسعه پایدار در هر منطقه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و توجه بیشتری را می طلبد. با توجه به اهمّیت استان خوزستان از نظر منابع آب، خاک و کشاورزی این مطالعه در دی ماه سال 1389 با هدف بررسی تأثیر نوع مدیریت و کاربری اراضی بر برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی خاک انجام گردید. این مطالعه دو مقطع طولی هر یک تقریبی 100 کیلومتر در سه سیستم مدیریتی متفاوت انتخاب شد. سه سیستم مدیریتی شامل کاربری آبی، دیم و مرتع جهت نمونه-بردبری و مقایسه انتخاب گردید. بیست نقطه بر روی مقطع های طولی و شصت نمونه خاک دست نخورده جهت بررسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی با روش مثلث متساوی الأضلاع در سه عمق 15-0، 30-15 و50-30 نمونه برداری شد. شصت نمونه دست نخورده خاک جهت تعیین وزن مخصوص ظاهری و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها تهیه گردید. همچنین علاوه بر آن جهت پارامتر های هیدرولیکی در 14 نقطه در سه تکرار با دستگاه نفوذ سنج صفحه ای نمونه بردلری شد. نتایج نشان داد که بیشترین ماده آلی و کمترین مقادیر وزن مخصوص ظاهری و غلظت سدیم و نسبت جذب سدیم در کاربری مرتع بوده. هدایت هیدرولیکی اشباع وهدایت هیدرولیکی غیر اشباع در سه کاربری مورد مطالعه تفاوت معنی داری را جز منافذ متوسط نشان نداند. می توان نتیجه گیری کرد که شاخص های کیفی در خاک منطقه مورد مطالعه در کاربری مرتع نسبت به دیگر کاربری ها مدر وضعیت مناسب تری قرار داشته و تغییر کاربری می تواند این شاخص ها را کاهش دهد لذا بنظر می رسد بر مدیریت در اراضی کشاورزی توجه بیشتری گردد. مدیریت پایدار خاک های استان خوزستان ایجاب می نماید که علاوه بر تهیه ی بانک های اطلاعاتی دقیق خاک و نقشه های کاربردی، تاریخچه مدیریت زراعی در گذشته و حال، تناوب، کوددهی، آبیاری و خاک ورزی را مد نظر قرار داده تا در صورتی که روند تخریب رو به افزایش یابد تصمیمات لازم جهت تصحیح اقدامات مدیریتی اتّخاذ گردد.